ZA – czyli Zespół Aspergera. Pierwsze wzmianki o tym syndromie opisane zostały w latach 40 przez pochodzącego z Wiednia lekarza pediatrę Hansa Aspergera (stąd nazwa). Pediatra ten zaobserwował zachowania, które początkowo opisywał jako przypominające autyzm. Cechą charakterystyczną były trudności z umiejętnościami społecznymi i komunikacyjnymi u chłopców, których rozwój inteligencji i języka nie odbiegał normą od innych dzieci. Z czasem zaczęło przyglądać się tym zachowaniom wielu innych specjalistów, którzy wówczas uważali, iż zespół Aspergera faktycznie jest łagodniejszą formą autyzmu. Pojawił się więc termin „autyzm wysokofunkcjonujący”, który miał opisywać właśnie te osoby. Dziś nadal wielu badaczy traktuje Zespół Aspergera jako spektrum autyzmu. ZA to zaburzenie rozwojowe, a podstawową różnicą w stosunku do autyzmu jest to, że osoby z Zespołem Aspergera komunikują się znacznie lepiej z otoczeniem niż osoby cierpiące na autyzmem.
Mimo, że schorzenie to nie jest rzadkością, to dziś, w XXI wieku, nie wszyscy wiedzą o istnieniu ZA, ani o tym czym jest. Przyjrzyjmy się więc temu zagadnieniu w kontekście dzieci.
Wiemy, już że Zespół Aspergera to zaburzenie rozwojowe. Wpływa on na zdolności dzieci nie tylko w sferze komunikacji z innymi czy ogólnie w relacjach społecznych. Pojawiają się także trudności językowe czy matematyczne. Nasze dziecko z niezdiagnozowanym ZA może być źle oceniane w szkole, ponieważ nie jest w stanie zrozumieć sygnałów społecznych. Zdarza się, że dzieci są nazywane po prostu rozkojarzonymi, nie zgranymi z grupa czy wręcz niegrzecznymi.
Zachowanie i wzorce myślenia dzieci mogą być sztywne i powtarzalne, mogą pojawić się obsesje, dziwne wzorce mowy, ograniczona mimika i inne osobliwe maniery. Dzieci mogą angażować się w obsesyjne czynności i wykazywać niezwykłą wrażliwość na bodźce zmysłowe, a także nie łapać z nami kontaktu wzrokowego.
Jakie są więc objawy, które powinny nas zastanowić u naszych dzieci ?
1) Nadwrażliwość na światło, dźwięki czasem na tekstury,
2) Minimalne interakcje społeczne lub nieodpowiednie interakcje,
3) Intensywna obsesja na punkcie jednego lub dwóch konkretnych tematów,
4) Denerwowanie się, złość na każdą drobną zmianą w rutynie,
5 ) Łatwe zapamiętywanie preferowanych przez dziecko informacji i faktów,
6) Nie rozumienie uczuć lub perspektyw innych ludzi,
7) Niezdarne, nieskoordynowane ruchy, w tym trudności z pisaniem odręcznym,
8) Trudności w zarządzaniu emocjami, czasami prowadzące do wybuchów werbalnych lub behawioralnych, zachowań samookaleczających lub napadów złości
Czasem może się okazać, że tylko jeden z objawów może świadczyć o ZA. Wyłapanie takich oznak przez rodziców czy opiekunów może być bardzo trudne. Trudne z bardzo prostego powodu. Spędzamy z naszymi pociechami bardzo dużo czasu, tak naprawdę ciągle się uczymy tego jakimi są nasze dzieci. Pewne zachowania możemy sobie tłumaczyć jako naturalne w tym wieku, w tej sytuacji czy też uważamy, że właściwie nic się nie stało. Jeśli jednak zaniepokoi nas zachowanie dziecka, lub zauważamy któreś z wymienionych wyżej oznak, warto zastanowić się nad konsultacją z psychologiem, który ma doświadczenie z Zespołem Aspergera. Czasem konieczna jest także konsultacja z neurologiem dziecięcym, pediatrą rozwojowym czy psychiatrą.
Pamiętajmy, że wszystkie dzieci z zespołem Aspergera są inne, a każde na swój sposób wyjątkowe i stanowi indywidualny przypadek.